DEM MERSİN VEKİLLERİNDEN ÇARPICI RAPOR

Basın Mensupları ile bir araya gelen vekiller, önce Basın mensuplarını dinlediler, sonrasında kendileri gündeme dair konuştuktan sonra, basın mensuplarının gündeme dair sorularını cevaplandırdılar. Bu arada, basın mensuplarına yazılı olarak dağıtılan çalışmalarını içeren, geniş kapsamlı raporu sundular.

Raporda; Uyuşturucu, Bireysel silahlanma ve şiddet, liman, Tarım, İşsizlik, Ekonomik Durum, İş Cinayetleri, Nükleer Santral, Çevre Sorunları, Kadın Cinayetleri ve Kadınların Sorunları ve Havaalanı meselesi ana başlıklar ile aktarıldı. İşte o yazılı içerik:

Uyuşturucu

Küresel Organize Suç Endeksi’nin 2023 raporuna göre Türkiye’de organize suçlar son yıllarda yükselişe geçti. Geçmişte kokain ticareti düşük düzeydeydi. Ama 2021 sonrasında basında sık sık Mersin limanında muz kargosu içerisinde kokain ele geçirildi haberleri görmeye başladık. Bahsi geçen rapora göre uluslararası uyuşturucu kartelleri uyuşturucuyu dolaşıma sokmak için yeni rotalara ararken transit kokain ticaretinin bir kısmı Türkiye üzerinden Avrupa ve Balkanlara ulaştırılıyor. Bunun bu kadar kolay olabilmesi ve ülkemizden transit olarak geçen uyuşturucunun çok az bir kısmının yakalanması akıllara şu soruyu getiriyor: Bu nasıl mümkün oluyor?

Uyuşturucu tacirlerinin Mersin limanını kullanarak uyuşturucuyu ülke içine ve dışına taşıyabilmeleri ancak ve ancak kamu kuruluşlarına yerleşmiş kişilerin çeşitli düzeylerindeki iş birliği ile mümkün. Bu ağ açığa çıkarılmadan uyuşturucu sevkiyatının önlenmesi mümkün değil. Bürokrasinin sadece bu çetelerle bağı yok. Türlü liman kaçakçılığı ile bürokrasi mensuplarının bağı birçok kez basına yansıdı. Geçtiğimiz Şubat ayındaki haber bunun kanıtı. Mersin emniyet eski müdürü Mehmet Aslan’ın kardeşinin makaron kaçakçılığından gözaltına alınması, ardından hem kardeşin hem Mehmet Aslan’ın hem de kimi polislerin sabıkalı bir cinayet zanlısıyla görüntülerinin ve bağlantılarının ortaya çıkması olayı halen taze.

Uyuşturucu olayına geri dönecek olursak… Uyuşturucu Mersin limanından transit geçerek gidince Mersin halkına zarar veriyor mu? Bizce veriyor. Girdiği her noktada, güzergâhının her noktasında kendi kirli ilişkilerini kurarak gidiyor uyuşturucu. Kendi ekonomik ilişkilerini, toplumsal ilişkilerini kuruyor. Siyasal ilişkilerini de kuruyor. Yerel mafyatik ağlar, çeteler, yerel tacirler bu yolla oluşuyor. Bizim gündelik yaşamımıza nasıl yansıyor bu? Özellikle yoksul mahallelerde uyuşturucu kullanımının arttığını görüyoruz. Bu bizim öznel gözlemimiz değil. Elde bir sürü veri var. Mersin’de uyuşturucu kullanım yaşı 10’a inmiş durumda. Uyuşturucu satış bölgesi paylaşım savaşları, rant paylaşım savaşları yaşanıyor. Öte yandan gençleri sadece uyuşturucu kullanımına değil ayrıca çeteleşmeye ve suç işlemeye de itiyor bu ağlar. Bağımlılık beraberinde yeni bir suç yelpazesi açıyor. Bu suç yelpazesi içerisinde uyuşturucu alabilmek için hırsızlık, gasp gibi suçlar işlenebiliyor. Ya da kullanım sonrasındaki bilinçsizlik haliyle birçok şiddet vakası yaşanıyor. Basit bir basın taramasıyla bu suç yelpazesinin unsurları görülecektir.

Bireysel Silahlanma ve Şiddet

Hemen söyleyelim. Basına yansıyan ve istatistiklere yansıyandan çok daha fazla ateşli silah kullanımı vakasıyla karşı karşıyayız. Arka sokakları gezenler, oralarda yaşayanlar, oralarda nefes alıp verenler bilir. Her silahlı şiddet olayı kayıtlara geçmiyor. Bu da ayrı bir tartışma konusu. Kimi bölgelerde devletin kolluğunun bir hükmü yok. Suç ve çeteleşmeye terk edilen yoksul mahallelerde ateşli silah şiddeti gündelik yaşamın bir parçası haline geldi. Yine de eldeki verilerle konuşacak olursak öncelikle elimizde 2023 yılına ait veriler var. Umut Vakfı’nın verilerine göre Mersin’de 2023 yılında kayda geçen ateşli silah kullanımı olaylarında 52 olay yaşandı. Bu olaylarda 46 kişi öldürüldü. 33 kişi yaralandı. Bunlar çok yüksek rakamlar. Ortalama 8 günde 1 insan ateşli silahla katledilmiş. Neredeyse haftada bir cinayet işlenmiş.

Liman

Bilindiği gibi Mart 2020’de, pandeminin hemen başında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca Mersin Limanının işlevselliğini arttırmaya yönelik bir imar planı askıya çıkarıldı. Bu projeye karşı Mersin Büyükşehir Belediyesi 2020 yılında Mersin İdare Mahkemesi’nde dava açtı, TMMOB da dahil olmak üzere çeşitli kuruluşlar bu davaya müdahil oldular. Hatırlanacağı gibi dava sürecinde görevlendirilen ilk bilirkişi heyeti, limanın genişlemesinin limanın genişleme yönünde bulunan Atatürk Parkı'na ve şehir trafiğine zarar vereceğini bildirmişti. Ancak daha sonra davalı MIP şirketi İTÜ Döner Sermaye İşletmeleri Müdürlüğü’ne parası ödenerek, Konut Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü’nce yeni bir bilirkişi raporu hazırlatmıştır. Paralı bilirkişilik olunca sonuç da değişiyor ülkede. Her ne hikmetse söz konusu raporda liman genişlemesinin Atatürk Parkı'na ve şehre olumsuz etkileri görmezden gelindi. Üstelik bu rapora imza atan kişiler ve kurumlar yerinde inceleme yapmadılar. Toplam 6 günlük zaman zarfında raporu firmaya teslim ettiler. Bu rapora da itiraz edilmesinin ardından mahkeme yeni bir bilirkişi heyeti atayarak bir rapor hazırlatmış, akabinde limanın genişlemesi lehine karar vermiştir. Karar önce bölge idare mahkemesi ardında da Danıştay tarafından adeta bir oldubittiye getirilerek onaylandı.

Tarım

Tarım üretiminde birçok sorun var. Üreticilerin en büyük sorunu döviz kurlarına bağlı olarak artan girdi fiyatları. Gübre, yakıt, tohum, döviz kurlarına ve enflasyona bağlı olarak fiyatı artmayan tarım girdisi yok. Gerçeği tam olarak yansıtmayan TÜİK’in verileri bile korkunç. 2024’ün mart ayı tarım ürünleri üretici fiyat endeksi verileri tarımda yaşanan sorunları birkaç rakama sığdırabiliyor. Tarım-ÜFE'de (2020=100), 2024 yılı mart ayında bir önceki aya göre yüzde 5,57 artış, bir önceki yılın Aralık ayına göre %17,51 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 61,87 artış ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 59,98 artış gerçekleşti. Bu korkunç artış küçük üreticinin üretim yapamamasıyla sonuçlanıyor. Git gide büyüyen bir oranda küçük üretici devre dışı kalıyor. Küçük üreticilerin Pazar payını tarım tekelleri alıyor. Tarımda tekelleşme böyle yaşanıyor. Kayısı, erik, narenciye, yeşillik… Buralardaki yetiştiricilerin girdi fiyatlarıyla baş etmesi artık neredeyse imkânsız hale geldi. Ne işçi ücretlerini ne de tarımın diğer girdilerinin maliyetlerini karşılayamaz oldular. Böylece pazar paylarını tekelleşen tarım şirketlerine kaptırıyorlar. Tekelleşme sadece üreticileri ilgilendiren bir durum değil. Tekelleşme demek geleneksel tarımın, binlerce yıllık mirasın devre dışı kalması demek. Tekelleşmeyle rekabet üreticilerin verimlilik saplantısı da ortaya çıkıyor. Rekabet beraberinde çok yoğun tarımsal ilaç kullanımını getiriyor. Tüm halk bu ağır pestisitli, herbisitli tarım ürünlerini tüketmek zorunda kalıyor. Ama tarımdaki tek sorun üreticilerle ilgili değil. Asıl büyük sorun, en kitlesel sorun tarım işçileriyle ilgili. Yaşam alanlarını ve işyerlerini defalarca gezdik, yerinde gördük. Çalışma biçimleri belli: Güvencesiz, düşük ücretli ve yoğun çalışma. Üstelik çocuk işçiliğinin en yoğun yaşandığı sektörlerden birisi. Bu insanların bilinçsizliğinden değil, çaresizliğinden kaynaklanıyor. Kimse çocuğunu bu yoğun sömürü çarkına keyfi olarak sokmak istemez. Yaşanan derin yoksullaşma beraberinde çocuk işçiliğinde patlama getiriyor. Çocuk işçiliğinin en yoğun görüldüğü sektörlerin başında da tarım işçiliği geliyor. Mevsimlik tarım işçilerini taşıyan işçi servislerinin kaza yaptıklarına zaman zaman tanık oluyoruz. Birçok iş cinayeti bu sektörde yaşandı. Çok sayıda işçi bu kazalarda yaralandı. Kayıt dışı çalışma bu sektörde çok yaygın. Neredeyse tamamı kayıt dışı çalışıyorlar. Gelirleri giderlerine neredeyse denk. Büyük çoğunluğu ücretlerini geç alıyor. Sosyal aktiviteleri yok. Yaşam alanları ile çalışma alanları içi içe. Barınma koşulları oldukça kötü durumda. Bu durum ciddi hijyen ve işçi sağlığı problemleri doğuruyor. Özellikle yaz döneminde aşırı sıcaklarda çalışma önemli sağlık problemleri doğuruyor.

İşsizlik, Ekonomik Durum, İş Cinayetleri

2023’te Mersin’de en az 37 işçi iş cinayetlerinde öldü. 2024’ün ilk 4 ayındaki rakamlara bakacak olursak ocak ayında 7, Mart ayında 9 olmak üzere toplam 16 işçi iş cinayetinde katledildi. Nisan ayında TÜİK 2023 istihdam verilerini açıkladı. Mersin ilimizi de içerisinde alan TR62 bölgemiz (Adana ve Mersin’den oluşuyor) işsizlik oranının en yüksek olduğu bölgeler sıralamasında üçüncü basamakta bulunuyor. İşsizlik oranının yüzde 9,9 ile 12,3 arasında değişkenlik gösterdiği bölgemiz bu ortalamasıyla Türkiye ortalamasının üzerinde yer alıyor. Deprem sonrası çok fazla göç alan Mersin’de geçim derdi daha fazla arttı. Gelen göçle ve ekonomik krizle beraber kiralar fahiş miktarlara çıktı. Barınma sorunu adeta barınma krizine dönüştü. Serbest bölgeye baktığımızda devasa kârların yapıldığı gerek iç pazara gerekse de dış pazara büyük miktarda tekstil ürününün üretildiği bir bölge burası. Bölgeyi defalarca gezdik ve hep aynı konu başlıkları üzerine konuştuk işçilerle: Ücretler düşük, çalışma koşulları ağır, sömürü yoğun. Tekstil sektörü öyle bir sektör ki işçilerin hem iş yaşantılarını hem de iş dışı yaşantılarını olumsuz etkiliyor.

Nükleer Santral

Bilindiği gibi tam bir yıl önce Akkuyu Nükleer Güç santraline nükleer yakıt çubukları getirilerek santral resmen nükleer tesis niteliği kazanmış oldu ve Akkuyu'daki süreç şu anda son aşamaya geldi. Nükleer Düzenleme Kurulu da santralin işletmeye alınması için gerekli iznin alındığını açıkladı. Santralin işlemesi için son aşamaya girildi. Bu sürecin her aşamasında bir kaza, bir skandal, bir olay gördük. Görmeye de devam ediyoruz. Hatırlanacağı gibi santralin bir an önce faaliyete geçmesi için çok ciddi işçi kıyımları yaşandı. Hatta yaşanmaya devam ediyor. Taşeron usulü çalışma söz konusu. Yüklenici firmalar maliyetlerini düşürebilmek için işçilerin sağlıklarını sürekli riske ettiler. Birçok işi kardeşimizi buradaki iş cinayetlerinde kaybettik. Yüzlercesi yemeklerde zehirlendi. Onlarcasına menenjit teşhisi kondu. Bu menenjit salgınının boyutları kamuoyundan gizlendi. İnşaatlarda kölelik koşullarında çalıştırılan işçilere ücretleri ödenmedi. İşçiler iş bıraktılar. Alacaklarını alabilmek için günlerce direndiler. Santral ise başlı başına bir felaket. Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle santral soğutma yönetmeliği bile değiştirildi. Uluslararası standartlar terk edildi. Santral işlemeye başlayınca binlerce yıl muhafaza edilmesi gereken bir atık sorunu ortaya çıkacak.  Santral faaliyete geçtikten sonra oluşacak olan atıkların nereye, ne yapılacağına dair herhangi bir veri yok, bu konuda çok ciddi belirsizlikler söz konusu. Bizim elde ettiğimiz bilgilere göre Ankara’nın Polatlı ilçesinde geniş bir alan için bir hazırlık yapılıyor. Ancak hazırlığın kapsamı ve planı akıllara bir başka olasılığı daha getiriyor. Tıpkı Avrupa’dan yapılan çöp ithalatı gibi acaba Avrupa’dan nükleer atık ithalatı mı yapılmaya hazırlanılıyor? Bir de emperyalist hayaller var. Belli ki nükleer işleme tesisleriyle birlikte nükleer silah geliştirme hülyaları da var. Orta Doğu’da alt emperyalist bir güç haline gelmek için nükleer etkili silahların üretimine geçilmek isteniyor.

Çevre Sorunları

İngiltere ve Almanya başta olmak üzere Avrupa Birliği ülkelerinden plastik atık ithalatı son yıllarda artış gösteriyor. Bu atıkların geri dönüşüm tesislerinde işlenmesi Adana ve Mersin bölgelerinde gerçekleşiyor. Bu faaliyet havayı, toprağı ve suyu ciddi bir şekilde kirletiyor. Özellikle mikroplastik kirliliği sürekli artış gösteren bir olgu. Örneğin Akdeniz ilçesinin Emek Mahallesi’ndeki Ceta Geri Dönüşüm tesisi ile ilgili Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bir soru önergesi verdik. Türlü plastik, çeşitli atıklar ve tıbbi malzemenin işlendiği tesisin yaydığı koku çevredeki mahallelere yayılarak mahalleleri yaşanmaz hale getiriyor. Mahallede kalp hastalıkları ve kanser vakalarının arttığı ifade ediliyor. Soru önergemize baştan savmacı bir cevap geldi. Bunun yanı sıra yine Akdeniz bölgesinde faaliyet gösteren Aves yağ fabrikası var. Aves yağ fabrikası atıklarını doğrudan mahalleden geçen arklara boşaltıyor. Arklardan öyle kötü bir koku yayılıyor ki özellikle Sarıibrahimli’de kokudan nefes alamıyorsunuz. Bu konuda da bakanlık hiçbir şey yapmıyor. Fabrika kirlilik saçmaya ve insanların yaşamlarını çekilmez hale getirmeye devam ediyor.

Kadın Cinayetleri ve Kadınların Sorunları

2023’te 333 kadın katledildi. Bunun 10’u Mersin ilimizde gerçekleşti. 2024’ün ilk 4 ayında da ilimizde kadın cinayetleri yaşandı. Ocak ayında 1, martayında 1, Nisan ayında 2ve şu ana dek mayıs ayında 2 kadın erkekler tarafından katledildi. Kadınlara yönelik şiddet gündelik hayatın sıradan bir parçası olurken şiddet gören kadınlara yönelik belediyeler yeterince önlem almıyorlar. Daha önce belirtmiştik. 5393 sayılı Belediyeler Kanunu’nun 14. Maddesi kadın sığınma evleri ile ilgili bir düzenleme taşıyor. Nüfusu 100 binin üzerinde olan belediyelerin kadın konuk evi açma zorunluluğu vardır. Ne yazık ki bu maddenin getirdiği yükümlülüğü Mersin’deki belediyeler tıpkı ülkedeki diğer birçok belediye gibi yok sayıyor. Gayrıresmi nüfusu depremden sonra 2,5 milyonları aşan kentimizde kadın sığınma evi sayısı yalnızca 4. Bu 4 sığınma evinin gizlilik ilkeleri ise ihlal edilmiş durumda. Kadınların sığınıp erkek şiddetinden korunabilecekleri yerler olan kadın sığınma evlerinin açık adresleri herkes tarafından biliniyor.

Havaalanı

13 yıldır bitmeyen bir havalimanı projesi var. ihalesi 2011’de yapıldı. Temelleri 2013 yılında atıldı. Aradan geçen zaman diliminde birçok problem yaşandı. 13 yılın sonunda açılış sürekli erteleniyor. Son birkaç yıldır sürekli şöyle haberler çıktı: Bu yıl açılıyor, bu yıl bitiyor. Yıl sonunda hizmete girecek. Artın sona gelindi vs. Bir türlü açılmayan havalimanıyla ilgili 13 yılda çok fazla yolsuzluk hikâyesi dinledik. İlk 8 ulaştırma bakanı eskiten havalimanının iki kere temel atma töreni yapıldı. Seçim şovlarına her seçimde malzeme yapılan havalimanı ile ilgili her kafadan bir ses çıkıyor. Bu yılın başında Mersin Valisi inşaatın bittiğin ve açılış için tarih beklendiğini açıklamıştı. Bir süre sonra Tarsus kaymakamı inşaatın devam ettiğini açıkladı. Bir şeylerin döndüğü belli. Ama kimse çıkıp halka şeffaf bir şekilde açıklama yapmıyor. Üstelik öğrendik ki yapılan tarım arazisi kamulaştırması oldukça sorunlu. Yıllar sonra çiftçileri arayıp size fazla para ödemişiz onu geri verin diyorlar. Diğer yandan havalimanının sanki bölge halkını kalkındıracak bir unsurmuş gibi anlatılmasına çok fazla tanık olduk. Mersin bölgesi sanki bu havalimanıyla ihya olacakmış gibi anlatıldı hep. Oysa deprem sonrasında olsun, öncesinde olsun acil barınma, geçim sıkıntısı, yoksulluk, gıdaya erişmiş gibi çok acil talepler öne çıkıyor. Havalimanının bu sorunlarla doğrudan hiçbir bağlantısı yok.” İbarelerine yer verildi.

Daha sonra her iki vekilin şu ana kadar TBMM’ye sundukları Mersin İlindeki Sorunlarla ilgili olarak Soru Önergelerinin tablosu aktarıldı. Aşağıda:

Mersin İlindeki Soru Alanlarına Dair Soru Önergelerimiz

Diğer Önergeler: