Zeynel Emre'den ESK’nin Et İthalatı ve Piyasa Dağıtımına İlişkin Soru Önergesi

CHP İstanbul Milletvekili Zeynel Emre, Et ve Süt Kurumu’nun (ESK) kırmızı et ithalatı ve iç piyasaya satış uygulamalarında ciddi şeffaflık sorunları bulunduğunu belirterek Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın yanıtlaması istemiyle kapsamlı bir soru önergesi verdi. 

Türkiye’de kırmızı et fiyatlarının son yıllarda kontrolsüz biçimde yükseldiğini hatırlatan Emre, hükümetin “fiyatları düşürmek” iddiasıyla yürüttüğü ithalat politikasının amacına ulaşmadığını söyledi. Emre, “Dar gelirli yurttaşın sofrasından et tamamen çekiliyor. Buna rağmen ESK’nin ithalat süreçleri kamuoyundan gizli yürütülüyor,” dedi. 

“3/g istisnası bilgiye erişimi engelliyor” 

Önergede, ESK’nin ithalat süreçlerinin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 3/g maddesi kapsamına alınması nedeniyle sözleşmeler, fiyatlar, tedarikçi firmalar ve ihale usullerinin kamuya açıklanmadığı vurgulandı. Emre, bunun hem rekabeti hem de kamu yararını zedelediğini ifade etti. 

Basındaki iddialar da Meclis gündeminde 

Önerge, son dönemde kamuoyunda geniş yer bulan bazı iddiaları da Bakanlığın yanıtlaması amacıyla Meclis gündemine taşıdı. Özellikle ithal edilen etin yarısının tek bir yabancı şirketten alındığı yönündeki haberlerin doğruluğu sorgulandı. Bu şirketin toplam ithalat içindeki payının açıklanması istendi. 

Emre’nin yönelttiği sorular şöyle: 

• 2023–2025 yılları arasında yapılan kırmızı et ithalatının ülke, firma ve yıl bazlı toplam miktar ve tutar dağılımı nedir? 

• Her bir ithalat sözleşmesi için ihale/pazarlık usulü, sözleşme tarihi, süresi, tonaj ve birim fiyat nedir? 

• Basındaki “ithal etin yarısı tek bir firmadan alındı” iddiası doğru mudur? Bu firmadan alınan toplam miktar ve ödenen tutar nedir? 

• İstanbul kombinası başta olmak üzere şirket bazında ithal karkas et satış rakamları nedir? 

• Büyük zincir marketlere tahsis edilen ithal et miktarı ve bu şirketlerin toplam satış içindeki payı kaçtır? 

• ESK, dağıtım için “şube sayısı – dağıtım ağı genişliği” gibi kriterler uygulamakta mıdır? Tüm firmalara eşit erişim için kota veya üst limit var mıdır? 

• İthal etin ESK satış fiyatı ile perakende raf fiyatları arasındaki fark izlenmekte midir? Bu konuda düzenli bir denetim veya etki analizi yapılmakta mıdır? 

• Türkiye’nin son üç yıla ilişkin resmî kırmızı et arz açığı nedir? Bunu azaltmak için Bakanlığın somut hedefleri nelerdir? 

• Son beş yılda Sayıştay veya bağımsız denetimlerde tespit edilen usulsüzlükler, uygunsuzluklar nelerdir? Bu tespitler sonrası hangi işlemler yapılmıştır? 

• Basındaki, ESK Genel Müdürü’nün yurt dışında et ticareti yapan bir firmada ortak olduğu ve buradan haksız kazanç sağlandığı iddiaları doğru mudur? 

• ESK yönetimi veya Bakanlık çalışanlarının, ESK’nin et aldığı yurt içi/yurt dışı firmalarda ortaklık, yöneticilik, danışmanlık gibi görevleri bulunmakta mıdır? Bu durumlarla ilgili bir çıkar çatışması incelemesi yapılmış mıdır? 

“Kamu yararı için şeffaflık şart” 

CHP’li Emre, kırmızı et piyasasının milyonlarca yurttaşın temel beslenme hakkı ile doğrudan ilgili olduğunu vurgulayarak, “ESK’nin ithalat ve satış süreçleri gizlilik içinde yürütülemez. Kamu kaynaklarından yapılan alımların tüm detayları açıkça paylaşılmalıdır.” dedi.